Dynamisch testen van leerpotentieel van kinderen met een matige tot ernstige verstandelijke beperking een Delphi studie

Geschreven door

Het is moeilijk om het leerpotentieel van kinderen met een matige tot ernstige verstandelijke beperking in kaart te brengen. Taken met analogisch redeneren zouden hier geschikt voor kunnen zijn, zoals "appel staat tot eten als water staat tot …?" waarbij het kind “drinken” moet invullen. Het gaat om vergelijken en relaties leggen tussen dingen.  

Experts in lesgeven aan deze kinderen hebben in drie rondes meegedacht over:

  • Hoe wordt dynamisch assessment en/of leerpotentieel onderzoek nu gebruikt in Nederland?
  • Wat is de definitie van leerpotentieel?
  • Hoe zou een test hiervoor eruit moeten zien?

Alle experts waren het eens dat een test gebaseerd op analogisch redeneren bruikbaar zou kunnen zijn. De test zou moeten bestaan uit een voor- en nameting met in het midden een interventieperiode met een lijst aan hulpstappen. Er zou aandacht moeten zijn voor a) de vooruitgang tussen de voor- en nameting en b) hoe het kind reageert op de interventie, wat het beste in kaart gebracht kan worden met een observatielijst. 

Voor jou gelezen door dr. Maartje Radstaake

"Om de best passende vormen van ondersteunde communicatie (OC) te kiezen voor kinderen en jongeren met communicatief meervoudige beperkingen (CMB) is het belangrijk om hun leer- en ontwikkelingspotentieel in kaart te brengen. Vanuit Milo en Deelkracht zijn we daarom ook bezig met onderzoeksprojecten naar dynamisch assessment voor mensen met communicatief meervoudige beperkingen en mensen met beperkingen in horen én zien (aangeboren doofblindheid). 

Het onderzoek dat hier wordt samengevat laat zien dat veel professionals in Nederland graag op een dynamische manier naar de ontwikkeling van kinderen kijken. Ze willen kijken naar wat kinderen wél kunnen en hoe je hun ontwikkeling optimaal kan stimuleren. Deze studie zet belangrijke stappen voor de verdere inzet van dynamisch assessment (leerpotentieelonderzoek) in Nederland. 

Belangrijke vragen zijn: wat is "leerpotentieel" en hoe onderzoek je dat bij kinderen met een verstandelijke beperking? Hoe moet een test eruitzien en aangepast worden voor deze doelgroep? We werken samen met Marja Eding en haar collega's en leren van elkaars inzichten. Want juist deze kinderen hebben individueel passende begeleiding nodig om zich optimaal te ontwikkelen. Met onze huidige diagnostiek krijgen we daar niet goed genoeg vat op". 

Waar gaat dit onderzoek over? 

Kinderen met een matige tot ernstige verstandelijke beperking hebben vaak gepersonaliseerde instructie en begeleiding nodig. Met IQ-testen is dit niet goed in kaart te brengen vanwege:

  • beperkt of niet genormeerd en/of gestandaardiseerd voor deze groep
  • weinig aandacht voor factoren als motivatie, doorzettingsvermogen en frustratietolerantie
  • mogelijk beperkte ontwikkelingsstimulatie in de periode voor de IQ-test
  • vaak aanwezige functionele beperkingen
  • kans op onderschatting van de ware mogelijkheden.

Met leerpotentieelonderzoek zijn de ontwikkelingsmogelijkheden mogelijk wel in kaart te brengen. Maar hoe ziet dat eruit?

Hoe is het onderzoek uitgevoerd? 

In dit onderzoek zijn in drie rondes stellingen voorgelegd aan 37 experts in lesgeven aan kinderen met een matige tot ernstige verstandelijke beperking. Zij zijn het eens over wat leerpotentieel is en hoe een test voor deze groep eruit zou moeten zien. Bij het voorleggen van vragen over hoe de test eruit zou moeten zien, is gebruik gemaakt van de Analogical Reasoning Learning Test (ARLT) als voorbeeld. 

Welke conclusies komen uit dit onderzoek?

Ruim 75% van de experts gaf aan een meerwaarde te zien in het testen van leerpotentieel. Ook vinden ze dat leerpotentieeltesten een betere indruk geven van iemands leerpotentieel dan IQ-testen, en dat deze testen meer handelingsgerichte informatie geven dan IQ testen. Uit het onderzoek kwam een conceptuele definitie en een operationele definitie van leerpotentieel. 

Definities van leerpotentieel

  • Conceptuele definitie

    Leerpotentieel is wat een kind kan leren en toepassen als het gaat om nieuwe kennis en vaardigheden, met de juiste hulp, instructie en tijd. 

  • Operationele definitie

    Leerpotentieel wordt gemeten door (a) de voortgang in leerprestatie tussen voor- en nameting na een semigestandaardiseerde interventiefase en (b) de hoeveelheid hulp en type instructie die nodig was om deze vooruitgang te bewerkstelligen. 

Het gaat ook om het onderzoeken van de generalisatie naar andere vaardigheden, de invloed van niet-intellectuele factoren als motivatie en doorzettingsvermogen en de invloed van de (verwachtingen van) de omgeving. Door het toevoegen van het woord semi aan semigestructureerd werd er een middenweg gevonden tussen standaardiseren (wat nodig is voor een valide en betrouwbaar instrument) en de noodzaak voor individuele aanpassingen bij deze doelgroep.

De Analogical Reasoning Learning Test (ARLT) werd passend geacht met de volgende aanpassingen:

  • mediatiechecklist om beter in kaart te brengen hoe het kind reageert op de geboden ondersteuning
  • gebruik van concrete materialen naast 2D-materialen
  • toevoegen van taken over matchen, vergelijken en sorteren
  • geen tijdslimieten voor de interventiefase 
  • verbaliseren van antwoorden niet verplichten
  • afbreekregels toevoegen om frustratie te voorkomen

Ondanks deze aanpassingen bleven er twijfels bij de experts of deze test geschikt is voor het in kaart brengen van het leerpotentieel van kinderen met een ernstige verstandelijke beperking. 

Wat betekent dit voor ouders en professionals?

Dit onderzoek laat zien dat de Analogical Reasoning Learning Test (ARLT) geschikt is voor kinderen met een matige verstandelijke beperking en mogelijk ook (deels) voor kinderen met een ernstige verstandelijke beperking. Het laat zien dat professionals graag een dynamische test zouden afnemen bij hun doelgroep als die beschikbaar zou zijn. Vervolgonderzoek richt zich vooral op het ontwikkelen van de semigestandaardiseerde prompts in de interventiefase en een optimale overdracht van a) wat er aan leerpotentieel en benodigde mediatie uit de test komt en b) hoe dit ingezet kan worden in het onderwijs. 

Details over het onderzoek

Onderzoekers:
Marja Eding, M. Meeter en C. Schuengel
Publicatiedatum:
2024
Universiteit:
Vrije Universiteit Amsterdam
Land:
Nederland
Subsidie:
ZonMw en Stichting Wetenschappelijk Onderzoek 's Heerenloo
Titel:
Dynamic testing of learning potential of children with moderate tosevere intellectual disabilities: A Delphi study